کم‌توجهی‌ها به جشنواره موسیقی جوان
یکی از نوازندگان و مدرسان پیشکسوت موسیقی ایرانی با اشاره به برگزاری پانزدهمین جشنواره موسیقی جوان به طرح نکات مهمی درباره کیفیت برگزاری این رویداد موسیقایی پرداخت.
مجید کیانی نوازنده سنتور و مدرس موسیقی ایرانی که داوری چندین دوره جشنواره ملی موسیقی جوان را عهده‌دار بوده است، به گزارش خبرگزاری جهان موسیقی به نقل از مهر در این گفتگو درباره کیفیت برگزاری جشنواره موسیقی جوان در دوره‌های اخیر ضمن ارائه نکاتی درباره برخی از فعالیت‌های این رویداد توضیح داد: جشنواره ملی موسیقی جوان علاوه بر اینکه توانسته جایگاه موسیقی ایرانی را ارتقا بدهد، به نوعی معرف طیف‌های مختلف موسیقی و همچنین سازهای متفاوت کشورمان باشد. البته ضرورت ایجاد و راه‌اندازی چنین جشنواره‌ای در کشورمان از سال‌ها قبل باید اندیشیده می‌شد به این دلیل که نسل جوان موسیقی ایران در این چند سال اخیر فعالیت بسیار خوبی داشته و دارند و خیلی خوب ظاهر شده‌اند و باید عرصه و بستری برای ارائه هنر خود داشته باشند و در کنار آن علاوه بر انگیزه و اشتیاق بیشتر جوانان، جایگاه موسیقی ایرانی هم ارتقا خواهد یافت.
وی افزود: نکته دیگری که درباره جشنواره موسیقی جوان می‌توان به آن اشاره داشت رویکرد ستاد جشنواره است که توانسته طیف‌های مختلف موسیقی و همچنین سازهای متفاوت کشورمان را دربر بگیرد و معرف آنها به ویژه در بخش موسیقی نواحی باشد. اما یکی از ایراداتی که من درباره این رویداد می‌توانم به آن اشاره کنم، روی این نکته استوار است که علاوه بر اینکه جمع‌آوری بخش‌های مختلف موسیقی کمی مشکل است، گویی اینکه چند جشنواره همزمان با هم برپا می‌شود. بنابراین بهتر است هر کدام از بخش‌های جشنواره موسیقی جوان در قالب‌های تخصصی مختلف به صورت جداگانه برگزار شود. به عنوان مثال یک جشنواره محدود به موسیقی نواحی باشد، یک جشنواره برای موسیقی امروز دنیا یعنی کلاسیک غربی، یک جشنواره هم در خصوص موسیقی اصیل و سنتی تا هر کدام از این جشنواره‌ها در جایگاه خود ارزشیابی شوند.
لطفاً به ردیف‌های شفاهی موسیقی ایرانی هم بیشتر توجه کنید
این هنرمند پیشکسوت موسیقی ایرانی تصریح کرد: اما در بخش موسیقی شفاهی نکته‌ای وجود دارد؛ همان طور که می‌دانید سازمان یونسکو ردیف‌های موسیقی ایران را که به صورت شفاهی و سینه به سینه ثبت و جمع‌آوری شده به عنوان یک هنر ملی ثبت جهانی کرده است اما در جشنواره به این بخش کمتر توجه شده و جوان‌ها آشنایی کمتری دارند ولی در مقابل بخش موسیقی ردیف دستگاهی که به اصطلاح بخش مکتوب موسیقی ردیفی ما محسوب می‌شود مواد آزمون این جشنواره است مانند ردیف استاد صبا و غیره که به صورت آوا نویسی است. به ویژه قطعات ضربی که از رپرتوارهای ضبط شده انتخاب شده‌اند اما به عقیده من نیازاست بخش ردیف‌های شفاهی هم گنجانده شود. بر این اساس پیشنهاد من این است بخش شفاهی ردیف موسیقی ایران بیشتر دیده شود.
جمع‌آوری بخش‌های مختلف موسیقی کمی مشکل است، گویی اینکه چند جشنواره همزمان با هم برپا می‌شود. بنابراین بهتراست هر کدام از این بخش‌ها در قالب‌های تخصصی مختلف به صورت جداگانه برگزار شوداین مدرس موسیقی درباره تاثیرگذاری این جشنواره در نسل جوان اظهار کرد: در فرهنگ ما مکاتب بسیاری وجود دارد و هنر موسیقی هم مستثنی از این موضوع نیست. به عنوان نمونه در موسیقی دستگاهی، «ردیف» نمی‌تواند فقط یک مکتب خاص باشد چرا که هر استادی روش و شیوه منحصر به خود دارد، منتهی بهترین شیوه‌ها از آن استادان برتراست که همچنان مکتبشان پابرجا مانده و ماندگار شده است. بنابراین با این نگاه و سلیقه قطعاً داوری چنین جشنواره‌ای مشکل خواهد بود چرا که شیوه کاری هر استاد متفاوت است. اما بالعکس با نگاه در موسیقی کلاسیک غربی خواهید دید گستردگی رپرتوارهای این موسیقی مشخص است البته شیوه‌های نوازندگی کشورهای مختلف کمی متفاوت است اما رپرتوار آن ثابت است و بر این اساس داوری‌ها هم به راحتی انجام می‌گیرد.
کیانی درباره تفاوت جشنواره موسیقی جوان با دیگر جشنواره‌های که طی سال برگزار می‌شود گفت: این جشنواره مختص جوانان است اما در جشنواره‌هایی چون موسیقی فجر مسئله سنی مطرح نیست بلکه تنها استادانی که شناخته شده و برگزیده هستند در جشنواره فجر شرکت و هنرنمایی می‌کنند و اگر در خاطر داشته باشید سال‌های قبل که این جشنواره رقابتی بود استادان بزرگی حضور می‌یافتند و درواقع جوایزی هم دریافت می‌کردند. جشنواره دیگری هم دو سال گذشته برگزار شد که مختص به موسیقی کلاسیک ایرانی بود که اگر حمایت شود قطعاً اتفاق خوبی خواهد افتاد چرا که در این جشنواره هم استادان موسیقی ناظر هستند و گروه‌ها شرکت کننده در اعتلای پیشرفت موسیقی دستگاهی ایران بسیار اثرگذار خواهند بود.
چرا بعضی‌ها در جشنواره موسیقی جوان شرکت نمی‌کنند؟
این نوازنده پیشکسوت سنتور درباره گروه‌های سنی شرکت کننده بیان داشت: طی سال‌هایی که داوری این جشنواره را برعهده داشتم این نتیجه‌گیری حاصل شد که متقاضیان گروه سنی الف بیش از دیگر گروه‌های انتخاب شده است و البته چون رده سنی مشخصی برای این گروه تعریف شده بود در نتیجه گروه دیگری هم که شامل کودکان بودند در این جشنواره شرکت می‌کردند و همچنان حضور دارند که «الف ۲» نامگذاری شده است و جالب است بدانید بسیار زیبا هم ساز می‌نوازند؛ اما وقتی به تدریج که به گروه ب و ج می‌رسیم هم تعداد افراد کمتر می‌شود و هم کارهای آنها افت زیادی پیدا می‌کند تا آنجا که برخی از شرکت کنندگان گروه سنی ج ضعیف‌تر از افرادی بودند که در گروه الف ساز می‌نوازند. بروز چنین شرایطی هم به جهت این است که در ایران برنامه منسجم و مرتبی برای آموزش موسیقی وجود ندارد و آموختن موسیقی از سن ۷ سالگی آموزش داده نمی‌شود. بلکه گاهاً افرادی هستند که در گروه سنی ج قرار دارند و تازه قدم در این عرصه گذاشته‌اند و آموختن موسیقی را آغاز کرده‌اند و به همین دلیل در جشنواره‌هایی چون جوان ضعیف ظاهر می‌شوند از سوی دیگر عده‌ای هم در این گروه سنی هستند که بسیار خوب ساز می‌نوازند و حتی در آموزشگاه‌ها هم تدریس می‌کنند اما در این جشنواره شرکت ندارد به این دلیل که نگران از دریافت عدم امتیاز بالا هستند تا مبادا جایگاه معلمی‌شان را از دست بدهند به همین علت ضعف‌های در گروه سنی ج دیده می‌شود و بعد آن گروه ب.
کیانی درباره اثر گذاری این جشنواره در سطح علمی- آموزشی چون دانشگاه‌ها، هنرستان‌ها و حتی آموزشگاه‌های موسیقی پاسخ داد: معمولاً برخی از دانشجوها شرکت‌کنندگان این جشنواره هستند اما همانطور که پیش‌تر اشاره کردم به علت متعدد بودن طیف‌ها و مکتب‌های موسیقی نمی‌توان انتظار داشت نتیجه خوبی حاصل شود نکته دیگر اینکه برگزیدگان جشنواره که حائز مقام اول شده‌اند هیچ گونه حمایت نمی‌شوند و با شرایط امروز موسیقی بیشتر یک سرخوردگی را شاهد هستیم تا استقبال از موسیقی.
وی در پایان پیرامون حمایت ۱۰۰ داور شناخته شده ایران که به نوعی اعتبار این جشنواره هستند گفت: استادان و هنرمندانی که داور این جشنواره هستند برای ارتقا و حفظ موسیقی ایران در این جشنواره حضور دارند تا این موسیقی بیش از این صدمه نبیند و از بین نرود.
